ارتریال کاتتر

ارتریال کاتتر (لیدرکت شریانی) چیست؟

ارتریال کاتتر یا لیدرکت شریانی، یک نوع کاتتر مخصوص است که به داخل یکی از شریان‌های بدن وارد می‌شود تا فشار خون شریانی به‌صورت مداوم و دقیق اندازه‌گیری شود و نمونه‌های خون شریانی بدون نیاز به سوزن‌زنی مکرر گرفته شود. این ابزار در مراقبت‌های ویژه، اتاق عمل، و شرایط اورژانسی به‌کار می‌رود تا اطلاعات حیاتی بیمار به صورت لحظه‌ای در دسترس پزشکان قرار گیرد.

اهمیت و کاربردهای ارتریال کاتتر

فشار خون شریانی یکی از شاخص‌های حیاتی برای ارزیابی وضعیت همودینامیک بیمار است. روش‌های غیرتهاجمی مانند فشارسنج‌های معمولی در شرایط خاص ممکن است دقت کافی نداشته باشند یا نتوانند تغییرات سریع فشار خون را نشان دهند. در چنین مواردی، ارتریال کاتتر ( لیدرکت شریانی) به دلیل قابلیت اندازه‌گیری مستقیم فشار خون داخل شریان، ابزاری بسیار دقیق و قابل اعتماد است.

از مهم‌ترین کاربردهای ارتریال کاتتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مانیتورینگ فشار خون لحظه‌ای و دقیق: در بیماران بدحال، مخصوصاً کسانی که تحت بیهوشی عمومی یا بستری در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) هستند، کنترل فشار خون به طور پیوسته اهمیت بالایی دارد.
• نمونه‌گیری مکرر خون شریانی: برای بررسی گازهای خون (مثل اکسیژن و دی‌اکسید کربن)، بی‌کربنات، و سایر پارامترهای متابولیکی نیازی به چندین بار سوزن‌زنی نیست و نمونه‌ها به راحتی از طریق کاتتر گرفته می‌شود.
• کمک به تنظیم درمان‌های دارویی: داروهایی مانند وازوپرسورها (که فشار خون را افزایش می‌دهند) یا داروهای کاهنده فشار خون نیازمند تنظیم دقیق دوز هستند و ارتریال کاتتر اطلاعات ضروری را فراهم می‌کند.

محل‌های رایج قرارگیری ارتریال کاتتر

معمول‌ترین محل‌ها برای قرار دادن ارتریال کاتتر عبارتند از:

• شریان رادیال: در مچ دست، رایج‌ترین و کم‌خطرترین محل است که به دلیل نزدیکی به سطح پوست و دسترسی آسان، بسیار استفاده می‌شود.
• شریان فمورال: در کشاله ران، مخصوصاً زمانی که دسترسی به شریان رادیال ممکن نباشد.
• شریان براکیال: در ناحیه بازو.
• شریان اکسیلاری: کمتر رایج ولی در موارد خاص استفاده می‌شود.

انتخاب محل بستگی به شرایط بیمار، دسترسی پزشک، و خطرات احتمالی دارد.

نحوه قرار دادن ارتریال کاتتر

فرایند قرار دادن ارتریال کاتتر معمولاً توسط پزشک یا پرستار متخصص انجام می‌شود و شامل مراحل زیر است:

• آماده‌سازی: ضدعفونی محل ورود و آماده کردن تجهیزات استریل.
• بی‌حسی موضعی: برای کاهش درد بیمار معمولاً بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود.
• سوندگذاری: با استفاده از سوزن و سپس هدایت سیم راهنما، کاتتر به داخل شریان وارد می‌شود.
• تثبیت کاتتر: کاتتر به طور محکم در جای خود فیکس می‌شود تا در طول مدت استفاده حرکت نکند.
• اتصال به مانیتور: کاتتر به سیستم مانیتورینگ فشار متصل می‌شود تا اطلاعات فشار شریانی به صورت لحظه‌ای ثبت شود.

مراقبت‌ها و نکات ایمنی

استفاده از ارتریال کاتتر نیازمند رعایت نکات دقیق بهداشتی و مراقبتی است تا خطر عفونت و سایر عوارض کاهش یابد. از جمله مراقبت‌های مهم عبارتند از:

• کنترل روزانه محل ورود: بررسی التهاب، تورم، قرمزی و خونریزی.
• تعویض پانسمان طبق دستورالعمل: پانسمان استریل باید مرتب تعویض شود.
• پایش جریان خون: اطمینان از باز بودن کاتتر و عدم وجود انسداد.
• کاهش خطر عفونت: استفاده از تکنیک‌های استریل و جلوگیری از دستکاری غیرضروری کاتتر.
• آموزش بیمار و خانواده: به منظور جلوگیری از حرکت ناخواسته یا کشیدن کاتتر.

عوارض احتمالی

هر فرایند تهاجمی ممکن است با عوارضی همراه باشد که در مورد ارتریال کاتتر نیز صدق می‌کند. برخی از شایع‌ترین عوارض عبارتند از:

• عفونت محل ورود: که می‌تواند به عفونت سیستمیک منجر شود.
• هماتوم: تجمع خون زیر پوست در اثر آسیب به عروق.
• انسداد یا ترومبوز شریانی: لخته شدن خون در شریان.
• آسیب عصبی: در صورتی که کاتتر یا سوزن به اعصاب اطراف آسیب بزند.
• اسپاسم شریانی: باعث کاهش خون‌رسانی به اندام می‌شود.
• خونریزی: ممکن است در هنگام قرار دادن یا خارج کردن کاتتر رخ دهد.

جمع‌بندی

ارتریال کاتتر یا لیدرکت شریانی ابزاری حیاتی در مراقبت‌های پزشکی پیشرفته است که به پزشکان اجازه می‌دهد فشار خون بیمار را به صورت دقیق و مداوم اندازه‌گیری کنند و نمونه خون شریانی را بدون درد و چندین بار سوزن‌زنی بگیرند. کاربردهای گسترده این کاتتر در بخش‌های اورژانس، مراقبت‌های ویژه، و اتاق عمل و جراحی های اورولوژی اهمیت بالای آن را نشان می‌دهد. با این حال، برای استفاده موفقیت‌آمیز، رعایت نکات ایمنی و مراقبت‌های ویژه ضروری است تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود.