مجله سلامتی
سوند دبل جی تا چه مدت باید در بدن بماند؟
سوند دبل جی چیست؟
سوند دبل جی (Double-J Stent) لوله‌ای باریک و انعطاف‌پذیر است که پزشک آن را برای تخلیه ادرار از کلیه به مثانه در مسیر حالب قرار می‌دهد.
این سوند معمولاً پس از عمل‌های اورولوژی (مثل خارج‌کردن سنگ کلیه یا درمان تنگی حالب) گذاشته می‌شود تا مسیر ادرار باز بماند و کلیه تحت فشار قرار نگیرد.
دو سر سوند به شکل حرف J خمیده است تا در لگنچه کلیه و مثانه ثابت بماند و از حرکت یا خروج ناگهانی آن جلوگیری کند.
جنس و انواع سوند دبل جی
سوندها معمولاً از سیلیکون یا پلی‌یورتان ساخته می‌شوند:
- سیلیکون: نرم‌تر، راحتی بیشتر و مقاومت در برابر تحریک بافت
- پلی‌یورتان: سخت‌تر، مقاوم‌تر در برابر انسداد
- برخی سوندها پوشش آنتی‌کریستال دارند تا تشکیل رسوب و سنگ روی سوند کاهش یابد
مدت ماندگاری سوند دبل جی
مدت زمانی که سوند باید در بدن بماند، به نوع بیماری و تشخیص پزشک بستگی دارد، اما معمولاً بین:
- ۲ تا ۶ هفته پس از عمل‌های سبک یا رفع سنگ حالب
- ۲ تا ۳ ماه در موارد تنگی یا التهاب حالب
- و در برخی بیماران خاص تا ۶ ماه با سوندهای مخصوص سیلیکونی
اگر بیمار سوند را بیش از مدت توصیه‌شده نگه دارد، خطراتی مانند رسوب مواد معدنی (انکریستاسیون)، عفونت ادراری، انسداد سوند یا حتی شکستن آن وجود دارد که در بسیاری موارد تنها با جراحی قابل خارج‌سازی است.
علائم طبیعی پس از گذاشتن سوند دبل جی
گذاشتن سوند دبل جی (Double-J Stent) یک اقدام درمانی رایج در اورولوژی است. این سوند مسیر ادرار را از کلیه به مثانه باز نگه می‌دارد تا کلیه تحت فشار نباشد و ادرار به‌طور طبیعی تخلیه شود.
اما از آنجا که جسمی خارجی در بدن قرار گرفته، بروز برخی علائم طبیعی و موقتی کاملاً قابل انتظار است. شناخت این علائم به بیمار کمک می‌کند تا بین وضعیت عادی و شرایط خطرناک تمایز قائل شود.
۱. احساس سوزش یا درد هنگام ادرار
بلافاصله پس از گذاشتن سوند، ممکن است هنگام ادرار کردن احساس سوزش، تیر کشیدن یا درد خفیف در انتهای ادرار وجود داشته باشد.
این وضعیت به دلیل تحریک مثانه و مجرای ادرار توسط سوند است و معمولاً ظرف چند روز تا یک هفته کاهش پیدا می‌کند.
نوشیدن آب زیاد و پرهیز از نوشیدنی‌های محرک (چای پررنگ، قهوه، نوشابه) به کاهش این سوزش کمک می‌کند.
۲. تکرر و فوریت ادرار
بسیاری از بیماران احساس می‌کنند باید مدام به دستشویی بروند یا مثانه‌شان به‌طور کامل خالی نمی‌شود.
علت آن تماس انتهای پایین سوند با دیواره مثانه است که باعث تحریک موقتی می‌شود.
این حالت طبیعی است، اما اگر تکرر همراه با تب یا درد شدید باشد، باید بررسی عفونت انجام شود.
۳. وجود خون در ادرار (هماتوری خفیف)
مشاهده ادرار صورتی یا قرمز روشن در چند روز اول پس از گذاشتن سوند طبیعی است.
فعالیت زیاد، کم‌آبی بدن یا عطسه و سرفه شدید ممکن است باعث تشدید موقتی آن شود.
نوشیدن مایعات فراوان معمولاً باعث شفاف شدن مجدد ادرار می‌شود.
اگر خون در ادرار غلیظ، تیره یا مداوم بود، حتماً باید به پزشک اطلاع داده شود.
۴. درد خفیف در پهلو یا ناحیه زیر شکم
درد مبهم یا تیرکشنده در سمت کلیه‌ی درگیر یا پایین شکم به‌ویژه هنگام ادرار کردن از علائم طبیعی است.
وقتی مثانه منقبض می‌شود، بخشی از ادرار به سمت کلیه برمی‌گردد (رفلاکس موقت از طریق سوند) و باعث احساس درد لحظه‌ای می‌شود.
استفاده از مسکن‌های ملایم طبق دستور پزشک و استراحت کافی معمولاً این درد را کنترل می‌کند.
۵. احساس فشار یا سنگینی در مثانه
برخی بیماران احساس «جسم خارجی» یا سنگینی در پایین شکم دارند.
این حس به‌دلیل وجود حلقه‌ی پایینی سوند در مثانه است و معمولاً پس از چند روز بدن با آن سازگار می‌شود.
۶. تغییر رنگ یا بوی ادرار
به دلیل تماس ادرار با سطح سوند، ممکن است رنگ یا بوی آن کمی تغییر کند.
تا زمانی که بوی بسیار بد، تب یا سوزش شدید وجود نداشته باشد، این تغییرات معمولاً طبیعی هستند.
علائمی که طبیعی نیستند و نیاز به مراجعه فوری دارند:
- تب یا لرز
- درد شدید و مداوم در پهلو یا زیر شکم
- ادرار تیره و بدبو همراه با سوزش زیاد
- قطع ناگهانی ادرار
- خروج یا جابه‌جایی محسوس سوند
در صورت بروز هرکدام از این موارد، بیمار باید فوراً با پزشک یا مرکز درمانی تماس بگیرد.
اگر زمان تعویض یا خروج سوند دبل جی را فراموش کنم چه می‌شود؟
این یکی از مهم‌ترین نکاتی است که بیماران باید بدانند.
فراموشی سوند دبل جی می‌تواند باعث بروز عوارض خطرناک شود، از جمله:
- تشکیل سنگ و رسوب روی سوند
- عفونت شدید کلیه
- آسیب به بافت حالب یا مثانه
- نیاز به جراحی برای خارج کردن سوند
پیشنهاد می‌شود تاریخ دقیق خروج سوند را یادداشت کنید یا در تلفن همراه خود یادآور (Reminder) تنظیم کنید تا از بروز مشکلات جلوگیری شود.
مراقبت‌های پس از گذاشتن سوند دبل جی
پس از گذاشتن سوند دابل‌جی، بسیاری از بیماران نگران درد، سوزش یا محدودیت‌های روزمره هستند. رعایت چند نکته ساده می‌تواند هم عوارض را کاهش دهد و هم طول عمر سوند را بهینه کند.
۱. مصرف مایعات کافی
- نوشیدن ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز به دفع بهتر ادرار و جلوگیری از رسوب مواد معدنی روی سوند کمک می‌کند.
- نوشیدنی‌های طبیعی مثل آب، دوغ کم‌نمک و آب‌میوه‌های رقیق مناسب‌اند.
- از مصرف زیاد چای پررنگ، قهوه، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا پرهیز کنید چون ممکن است باعث تحریک مثانه یا دهیدراته شدن بدن شوند.
نکته: اگر پزشک به دلیل مشکلات قلبی یا کلیوی محدودیت مصرف مایعات تعیین کرده، طبق دستور او عمل کنید.
۲. کنترل درد و سوزش ادرار
- وجود درد خفیف یا سوزش هنگام ادرار طبیعی است و معمولاً با گذشت چند روز کاهش می‌یابد.
- برای تسکین می‌توان از مسکن‌های ساده مثل استامینوفن یا داروهای تجویزشده توسط پزشک استفاده کرد.
- در صورت درد شدید یا مداوم در پهلو، پایین شکم یا هنگام ادرار، حتماً با پزشک مشورت شود.
- مصرف مایعات زیاد به کاهش سوزش و شست‌وشوی مسیر ادرار کمک می‌کند.
۳. پیشگیری از عفونت
- در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک، مصرف منظم و کامل آن الزامی است.
- در صورت بروز علائمی مانند تب، لرز، بوی بد ادرار یا تیرگی شدید ادرار، فوراً پزشک را مطلع کنید.
- رعایت بهداشت فردی (خصوصاً ناحیه تناسلی) بسیار مهم است.
۴. فعالیت روزمره و ورزش
- بیشتر بیماران می‌توانند فعالیت‌های سبک روزانه را ادامه دهند.
- از ورزش‌های سنگین، پریدن، دویدن طولانی، وزنه‌برداری یا حرکات شکمی تا زمان خروج سوند خودداری کنید.
- رانندگی و کارهای معمول معمولاً بلامانع است مگر باعث درد شود.
۵. رابطه جنسی
- وجود سوند ممکن است باعث احساس ناراحتی یا درد هنگام رابطه شود.
- بهتر است تا زمان اجازه پزشک از رابطه جنسی پرهیز شود. اگر پزشک مجاز دانست، فعالیت باید ملایم و بدون فشار زیاد به ناحیه پایین‌تنه باشد.
۶. پیگیری و زمان خارج کردن سوند
- مهم‌ترین بخش مراقبت‌هاست. تاریخ دقیق خروج یا تعویض سوند را از پزشک بگیرید و در تلفن خود یادآوری تنظیم کنید.
- نگه داشتن سوند بیش از زمان تعیین‌شده می‌تواند منجر به رسوب، عفونت و آسیب حالب شود.
- معمولاً زمان مناسب خارج کردن بین ۲ تا ۶ هفته است، اما در برخی موارد خاص تا ۳–۶ ماه نیز ادامه دارد (طبق نظر پزشک).
۷. رژیم غذایی مناسب
- مصرف غذاهای سبک و کم‌نمک توصیه می‌شود.
- از خوردن مواد بسیار شور، چرب یا ادویه‌دار خودداری کنید چون می‌تواند باعث تحریک مثانه شود.
- میوه‌ها و سبزیجات تازه به شست‌وشوی بدن و دفع بهتر ادرار کمک می‌کنند.
۸. مراقبت‌های عمومی
-
- وجود مقدار کمی خون در ادرار طبیعی است، اما در صورت خونریزی شدید باید فوراً بررسی شود.
- اگر احساس می‌کنید ادرار به‌طور کامل تخلیه نمی‌شود یا سوند حرکت کرده، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- هنگام خواب، بهتر است به پهلوی مخالف سمتی که سوند قرار دارد بخوابید تا فشار روی کلیه کمتر شود.
مزایای سوند دبل جی
- حفظ جریان طبیعی ادرار و جلوگیری از آسیب کلیه
- کاهش فشار و درد ناشی از انسداد حالب
- طراحی دو سر J برای ثبات در بدن
- امکان تعویض یا خارج کردن آسان توسط پزشک
کاربردهای سوند دبل جی
سوند دابل‌جی معمولاً در شرایط زیر استفاده می‌شود:
-
- انسداد حالب: ناشی از سنگ، تنگی یا فشار خارجی (مثلاً تومور)
- پس از عمل‌های اورولوژی: مثل سنگ‌برداری، نفروسکوپی یا جراحی کلیه/حالِب
- پیشگیری از هیدرونفروز: جلوگیری از تجمع ادرار و فشار به کلیه
- تخلیه ادرار در شرایط خاص: مثل نشت ادرار یا فیستول‌های ادراری
عوارض نادر و طولانی‌مدت
علاوه بر علائم طبیعی، عوارضی هم وجود دارد که نادرند اما مهم هستند:
- مهاجرت سوند: سوند از جای خود حرکت کند.
- شکستگی سوند: در سوندهایی که مدت طولانی می‌مانند.
- انسداد شدید یا تشکیل سنگ روی سوند (encrustation)
جمع‌بندی
مراقبت‌های بعد از گذاشتن سوند دبل جی بسیار ساده ولی حیاتی هستند. رعایت بهداشت، مصرف مایعات، پیگیری منظم و توجه به علائم هشدار می‌تواند از بسیاری از عوارض جلوگیری کند.
سوند دابل‌جی اگر درست مراقبت شود، به کلیه فرصت می‌دهد تا به‌خوبی ترمیم شده و جریان طبیعی ادرار دوباره برقرار شود.
تهیه سوند دبل جی استاندارد از کیوان‌مد
می‌توانید انواع سوند دبل جی سیلیکونی و پلی‌یورتان را با بسته‌بندی استریل، مجوز وزارت بهداشت و قیمت مناسب تهیه کنید.
کیوان‌مد با تأمین تجهیزات پزشکی معتبر، همراه مطمئن مراکز درمانی و بیماران در مسیر درمان است.
برای تهیه انواع سوند دبل جی در سایزها و جنس‌های مختلف، می‌توانید به سایت کیوان‌مد مراجعه کنید.
تمام محصولات استریل، دارای مجوز وزارت بهداشت و آماده ارسال به مراکز درمانی و استفاده خانگی هستند.