تروکار

تروکار:

لاپاراسکوپی یکی از روش‌های نوین و کم‌تهاجمی در جراحی است که با استفاده از ابزارهای خاصی از جمله تروکار (Trocar) انجام می‌شود. تروکار لاپاراسکوپی یکی از اجزای کلیدی و مسیر ایمن و کنترل شده ی این روش است که به جراح امکان می‌دهد تا ابزارهای مختلف را به داخل حفره شکمی وارد کرده و عمل جراحی را با دقت و کمترین آسیب و بدون نشت گاز انجام دهد.

تروکار چیست؟

تروکار یک ابزار پزشکی است که معمولاً شامل سه بخش اصلی است:
1. کانولا (Cannula): لوله‌ای توخالی که به عنوان مسیر عبور ابزارها به داخل بدن عمل می‌کند.
2. اُبتراتور (Obturator): بخشی نوک‌تیز یا کند که درون کانولا قرار گرفته و برای ورود اولیه به بدن استفاده می‌شود.
3. سیستم دریچه‌ای (Valve System): برای جلوگیری از نشت گاز (معمولاً دی‌اکسید کربن) از حفره شکمی در زمان لاپاراسکوپی طراحی شده است.

در روش لاپاراسکوپی، ابتدا با کمک سوزن ورس (Veress Needle)، شکم بیمار با گاز دی‌اکسید کربن باد می‌شود تا فضای کافی برای انجام جراحی ایجاد گردد. سپس تروکار وارد شکم می‌شود و با خارج کردن ابتراتور، کانولا باقی مانده و مسیر عبور ابزارهای لاپاراسکوپی فراهم می‌شود.

کاربردهای تروکار در جراحی لاپاراسکوپی:

تروکارها تقریباً در تمام اعمال لاپاراسکوپی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله:
• برداشتن کیسه صفرا (کوله‌سیستکتومی)
• جراحی‌های زنان و زایمان (مانند هیسترکتومی یا برداشتن کیست تخمدان)
• لاپاراسکوپی تشخیصی
• بای‌پس معده یا اسلیو معده در جراحی چاقی
• ترمیم فتق اینگوینال و شکمی
• برداشتن آپاندیس (آپاندکتومی)

انواع تروکار:

تروکارها بسته به نوع جراحی، نیاز بیمار، و ترجیح جراح در انواع مختلفی طراحی و تولید می‌شوند. مهم‌ترین دسته‌بندی‌ها عبارتند از:

1. از نظر نوع نوک ابتراتور:
• نوک تیز (Bladed): برای نفوذ آسان‌تر به داخل بدن طراحی شده‌اند اما خطر آسیب به احشاء و عروق را افزایش می‌دهند.
• نوک کند یا بدون تیغه (Bladeless / Blunt Tip): ایمنی بیشتری دارند و در جراحی‌های کم‌تهاجمی ترجیح داده می‌شوند.

2. از نظر اندازه قطر:تروکارها در قطرهای مختلف تولید می‌شوند. هر ابزار لاپاراسکوپی (مثل قیچی، گرسپر، کلیپ‌اپلایر، استپلر و…) قطر مخصوص خودش رو داره. قطر تروکار باید با قطر ابزار سازگار باشه تا ورود و خروج ابزار راحت باشه، اندازه‌های متداول عبارتند از:
• 5 میلی‌متر
• 10 میلی‌متر
• 12 میلی‌متر

3. از نظر طراحی کانولا:
• قابل استفاده مجدد (Reusable)
• یک‌بار مصرف (Disposable)

4. با یا بدون بالن:برخی تروکارها دارای بالن تثبیت‌کننده هستند که به حفظ جایگاه تروکار در حین جراحی کمک می‌کند، مخصوصاً در نواحی که عضلات شل‌تر هستند.

مزایای استفاده از تروکار در لاپاراسکوپی:

استفاده از تروکار لاپاراسکوپی مزایای بسیاری دارد که در مجموع منجر به کاهش عوارض و بهبود سریع‌تر بیمار می‌شود:
• کاهش اندازه برش‌ها: جای زخم کوچک‌تر و احتمال عفونت کمتر.
• زمان بهبودی سریع‌تر: بیمار می‌تواند در مدت زمان کوتاه‌تری به فعالیت‌های روزمره بازگردد.
• درد کمتر پس از عمل: نسبت به جراحی باز، درد پس از عمل به‌طور محسوسی کاهش می‌یابد.
• کاهش خطر چسبندگی داخلی
• نمای بهتر از ساختارهای داخلی شکم برای جراح

نکات ایمنی:

با وجود مزایای بسیار، استفاده از تروکار باید با دقت بالا انجام شود. ورود ناصحیح می‌تواند منجر به آسیب به عروق خونی، روده یا مثانه شود. نکاتی که جراح باید رعایت کند عبارتند از:
• استفاده از تکنیک باز (Open Technique) یا تکنیک بسته (Closed Technique) بسته به شرایط بیمار.
• بررسی محل ورود با سونوگرافی یا لاپاراسکوپ در حین عمل.
• تثبیت صحیح تروکار برای جلوگیری از خروج یا جابجایی ناخواسته.
• انتخاب قطر مناسب بسته به نوع عمل و ابزار مورد نیاز.

جمع‌بندی

تروکار لاپاراسکوپی یکی از ارکان اصلی در جراحی‌های کم‌تهاجمی است که با فراهم‌کردن مسیر ورود ایمن برای ابزارهای جراحی، به پزشکان این امکان را می‌دهد که اعمال پیچیده‌ای را با حداقل تهاجم انجام دهند. شناخت انواع تروکار، کاربردها و مزایا، برای کادر درمانی، جراحان و حتی بیماران علاقه‌مند به آگاهی از روند درمان، اهمیت ویژه‌ای دارد. با پیشرفت تکنولوژی، طراحی تروکارها نیز به سمت بهینه‌تر شدن، ایمن‌تر بودن و استفاده آسان‌تر پیش می‌رود.